توضیح: نسخه اولیه این مطلب در میانه خرداد ۱۴۰۴ و قبل از حمله اسراییل به ایران نوشته شد؛ به‌دلیل اخبار جنگ و قطع شدن اینترنت، انتشار عمومی آن موکول شد به بعد از آتش‌بس و راه‌اندازی مجدد فیلترشکن‌های باهمستان آزادی.

مقدمه

رویکرد جدید باهمستان آزادی در بهار ۱۴۰۴ به اطلاع عموم رسید. در این رویکرد، نظرسنجی در مقیاس بزرگ، یکی از راه‌های اصلی دریافت بازخورد در مورد کنش‌های پیشنهادی‌ست. علاوه بر روش‌های سابق دعوت اعضا، امکان عضویت مستقیم بدون دعوت هم اضافه شده که یکی از دلایل آن، امکان شرکت در نظرسنجی‌های باهمستان، بدون نیاز به دعوت است. در این نوشته، به دلایل راه‌اندازی فیلترشکن مخصوص باهمستان آزادی و رابطه تنگاتنگ آن با نظرسنجی از داخل ایران می‌پردازیم.

نظرسنجی به عنوان ابزار هماهنگی

برای موفقیت یک کنش، عاملیت و نقش کنشگران در سازوکار تصمیم‌گیری در مورد آن کنش، ضروری است. یک مزیت استفاده از نظرسنجی، امکان دریافت نظر کنشگران بدون نیاز به عضویت ایشان در باهمستان است. تجربه دو سال اول راه‌اندازی باهمستان نشان داد که عضوگیری، به‌خصوص از داخل ایران، مشکل است. به‌همین دلیل، در رویکرد جدید، علاوه بر سازوکار سابق مبتنی بر نمایندگی اعضا، نظرسنجی هم به‌عنوان ابزاری برای تصمیم‌گیری اضافه شده است. برای مثال، فرض کنید قرار است برای کنش‌های مختلفی تصمیم‌گیری کنیم، از جمله دو کنش زیر:

1. پیاده‌روی سکوت در سرتاسر شهر، در یک ساعت خاص
2. اعتصاب عمومی در یک روز خاص

اگر با روش قابل قبولی، از یک نمونه آماری بزرگ از کنشگران داخل ایران نظرسنجی کنیم و به عنوان مثال، برای گزینه پیاده‌روی سکوت ۸۰ درصد و برای اعتصاب عمومی فقط ۵ درصد کنشگران اعلام آمادگی کنند، می‌توان نتیجه گرفت که احتمالا شرایط جامعه برای اعتصاب عمومی هنوز مناسب نیست ولی در صورت توافق روی یک ساعت خاص، کنش پیاده‌روی سکوت، شانس موفقیت و استقبال عمومی دارد.

نظرسنجی‌ها باید به اطلاع تعداد قابل قبولی از کنشگران برسد؛ برای این منظور نظرسنجی‌های باهمستان روی بسترهای (platform) مختلف، اجرا می‌شود، از جمله:

1. سامانه باهمستان آزادی
2. حساب‌های شبکه‌های اجتماعی باهمستان
3. فیلترشکن باهمستان آزادی

گزینه فیلترشکن، به دلایلی که در پایین توضیح داده می‌شود، اهمیت ویژه‌ای دارد.

سامانه مهسا-سرور و سازوکار فیلترشکن‌های آن

یکی از موفق‌ترین پروژه‌هایی که بعد از «خیزش مهسا» پیاده‌سازی شد،‌ سامانه مهسا-سرور است. این سامانه، فیلترشکن یا وی‌پی‌ان (VPN) رایگان در اختیار کاربران قرار می دهد و افراد و گروه‌های مختلف می‌توانند اطلاعات پیکربندی (configuration) کارگزار (server) فیلترشکن یا وی‌پی‌ان (VPN) خود را به‌شکل رایگان به این سامانه اهدا کنند. در هر لحظه، هزاران پیکربندی مختلف روی این سامانه وجود دارد. به هر کاربر اَپ مهسا، تعداد خیلی کمی از این تعداد (مثلا ۱۵ عدد) ارائه می‌شود و با انتخاب یکی از آن‌ها، آن فیلترشکن فعال می‌شود. تعداد کاربران فعال اپ مهسا در حال حاضر (بهار ۱۴۰۴) بیش از یک میلیون نفر است (و رشد این عدد هم قابل توجه است).

فیلترشکن باهمستان آزادی

در رویکرد جدید، فیلترشکن مخصوص باهمستان آزادی پیاده‌سازی شده است. در حال حاضر این فیلترشکن روزانه نزدیک به ۴۰ هزار ارتباط (connection) بدون سانسور را برای هموطنان داخل ایران فراهم می‌کند. این آمار را می‌توان در تارنمای مهسا-سرور، در بخش اهداکنندگان (Top Donors) مشاهده کرد.

توضیح تصویر: آمار یک روز فیلترشکن باهمستان آزادی در بین اهداکنندگان در سامانه مهسا-سرور (این تصویر مربوط به روز ۲۱ خرداد ۱۴۰۴ است).

طبق اطلاعاتی که ما از گردانندگان مهسا-سرور گرفتیم، هر نفر به‌طور متوسط ۴ بار در روز از این فیلترشکن‌ها استفاده می‌کند. بنابراین در حال حاضر، فیلترشکن باهمستان، روزانه توسط نزدیک به ۱۰ هزار هموطن استفاده می‌شود[۱]. با توجه به این‌که اطلاعات فیلترشکن باهمستان، در هیچ جای دیگری منتشر نمی‌شود، می‌توان فرض کرد که با تقریب خوبی این مجموعه ده هزار نفری، یک نمونه آماری‌ از آن بیش از یک میلیون کاربر اَپِ مهسا است.

محتوای نظرسنجی‌ها

محتوای نظرسنجی‌ها در ابتدا با توجه به بحث‌های گفتگوکده باهمستان و هم‌فکری با اعضای مدعو تعیین خواهد شد. در آینده با استفاده از سازوکار دموکراتیک حلقه‌ها و شورای مرکزی (که از ابتدا در باهمستان پیش‌بینی و پیاده‌سازی شده) نمایندگان اعضای باهمستان نقشی کلیدی در تعیین این محتوا خواهند شد.

هزینه فیلترشکن و درخواست حمایت مالی

مستقل از اهمیت فیلترشکن برای نظرسنجی باهمستان، همکاری برای کمک به دور زدن سانسور اینترنت، یکی از کارهای ارزنده‌ای‌ست که ایرانیان خارج از کشور می‌توانند برای حمایت از هموطنان داخل انجام دهند. با تلاش‌هایی که انجام شده، مجموع هزینه سخت‌افزار و نگهداری کارگزارهای فیلترشکن باهمستان، کمتر از ۱۰ سِنت برای هر هموطن است. یعنی با پرداخت ماهیانه ۱۰ دلار، می‌توان امکان دسترسی بدون سانسور بیش از ۱۰۰ هموطن در داخل ایران را به اینترنت آزاد فراهم کرد. برای بزرگتر کردن این سامانه، ما به حمایت مالی اعضا نیازمندیم؛ برای اطلاعات بیشتر، لطفا از بخش حمایت تارنمای باهمستان بازدید کنید. یادآور می‌شویم که این حمایت مالی در همه کشورهای آزاد، قانونی‌ست (از جمله در اروپا و آمریکای شمالی). باهمستان آزادی تراکنش مالی با داخل ایران ندارد و کمک به مبارزه با سانسور اینترنت هم از تحریم‌های دولت ایالات متحده معاف است. گزارش مالی سالانه نهاد غیرانتفاعی AzadiNet Foundation به اطلاع حامیان مالی خواهد رسید.

امنیت

در مورد امنیت در باهمستان، قبلا در این رشته توییت کمی توضیح داده شده است ( نسخه پی‌دی‌اف). نسخه به‌روز شده این محتوا، با توجه به رویکرد جدید باهمستان آزادی، به‌زودی در همین وب‌نوشت منتشر خواهد شد. ولی به‌طور خلاصه، در مورد فیلترشکن باهمستان این موضوع را تاکید می‌کنیم که هیچ یک از اعضای تیم اجرایی باهمستان به کارگزارهای این فیلترشکن دسترسی ندارند. این فیلترشکن توسط یکی از متخصصین آشنا به روش‌های دور زدن سانسور اینترنت ایران پیاده‌سازی و نگهداری می‌شود (و ایشان هیچ دسترسی به کارگزار باهمستان ندارد). اهمیت جدا کردن این دو سامانه در این است که هیچ کس دسترسی همزمان به آدرس شبکه هموطنان داخل ایران و پاسخ‌های ایشان به نظرسنجی‌ها ندارد. همچنین، برای اطمینان از این که آدرس شبکه (آی پی) کاربران باهمستان در ایران قابل ردیابی نیست، دسترسی به بخش اعضا (و نظرسنجی‌ها) برای آدرس‌های شبکه ایران بسته است و هموطنان داخل ایران، تنها از طریق فیلترشکن می توانند از این بخش‌ها دیدن کنند.

برای تبادل‌نظر در مورد این نوشته، می‌توانید از این موضوع گفتگوکده استفاده کنید.

پی‌نوشت

۱) به‌روزرسانی ۱۰ مرداد ۱۴۰۴ (01-08-2025): در حال حاضر، تعداد اتصال‌های روزانه فیلترشکن از ۶۰ هزار در روز فراتر رفته. با این حساب، روزانه بیش از ۱۵ هزار هموطن از طریق فیلترشکن باهمستان سانسور اینترنت در ایران را دور می‌زنند.